Wie zijn we?

Anti-revolutionair, reactionair en grondlegger van het conservatisme Joseph le Maistre zei ooit eens: “elk volk krijgt de leiders die het verdient”. Als je vandaag zo naar de verkiezingsresultaten van Josephs geestelijke kinderen kijkt, dan zou je hem bijna gaan geloven. Een extreemrechtse partij als grootste, met maar liefst 35 zetels. Mijn Belgische collega’s condoleerden mij uitgelaten, en ik herinnerde ze brommend aan het feit dat zij volgend jaar aan de beurt zijn. Er waait een extreemrechtse wind door Europa.

Hoe is dit allemaal zo gekomen? De verklaring van de NCPN over deze verkiezingsuitslag wijst een combinatie aan van grote onvrede en een terecht wantrouwen in de burgerlijke politiek. "De extreemrechtse PVV kwam als grootste uit de bus, als uitdrukking van een algemenere reactionaire tendens die afgelopen jaren merkbaar is in de politiek. (...) Mensen zijn klaar met de afbraak van inkomens, publieke voorzieningen en rechten. (...) Daarnaast is er een terechte wantrouwen tegenover de burgerlijke politiek in het algemeen onder een groot deel van de bevolking, die ook geen oppositie in de Tweede Kamer ziet die haar belangen kan vertegenwoordigen. Dat uitte zich onder andere in bijna een kwart van de stemgerechtigden die ervoor koos geen gebruik te maken van het stemrecht." Of hier lessen uit geleerd worden? Op TV wordt in ieder geval gedaan alsof dit allemaal heel normaal is. De NOS noemt een potentieel toekomstige samenwerking van PVV, VVD, NSC en BBB zelfs alvast een ‘centrum-rechts’ kabinet. Er wordt alle schijn op na gehouden dat dit een hele gewone formatie gaat worden, en ik vrees dat ze daarin gelijk hebben want in Den Haag is het ondertussen gewoon weer business as usual.

Wilders voelde zich deze maand al helemaal de grote man. Hij zou premier worden voor alle Nederlanders. Na al die jaren keiharde racistische retoriek binnen en buiten de kamer, na al die jaren populistische drek over de mensen te hebben heen gekotst, wordt hij nu straks dé nieuwe burgervader. Je zag hem in elk tv-interview kijken met glunderende oogjes alsof hij voor zichzelf al een naambordje had gekocht met de tekst: ‘Vadertje Wilders’. De andere partijen stelden zich wat voorzichtiger op. Niet omdat ze dat menen natuurlijk, maar omdat ze voor de kiezer in ieder geval nog moeten doen alsof ze principes hebben. Een beetje semi-principiële voorzichtigheid zou dat laatste restje geloofwaardigheid vast nog wel redden. Dilan Yesilgöz liet al heel stellig weten dat ze nooit maar dan ook echt nooit in een kabinet zou gaan met de PVV. Gedoogsteun daarentegen zou wel moeten lukken. Dat dit de meest laffe manier is om iemand nog steeds geen enkele strobreed in de weg te leggen, is haar een beetje ontschoten. Maar goed, laf doen en liegen zit dan ook in het dna van de VVD.

De BBB wil best meeregeren maar maakt zich nog wel wat zorgen over de grondwet. Wat dat precies betekent weet Sweet Caroline natuurlijk ook niet, maar ze heeft dat Omtzigt horen zeggen dus dan zal het wel goed zijn. Als de BBB namelijk ergens goed in is dan is dat oude meuk jatten van het CDA en dat dan nét een beetje verder verpesten. Zie Mona Keijzer. En Omtzigt, die verscheen ondertussen na de formatiegesprekken ten tonele met onder zijn arm het boekje ‘Daar heb ik geen actieve herinnering aan’, een geinig boekje dat pretendeert de memoires van Mark Rutte te zijn, maar als je boekje openslaat zijn alle pagina’s leeg. Haha, vet lollig. Pieter gebruikt dit nu als aantekeningenboekje en hij vindt dat echt hilarisch van zichzelf. Je ziet hem bijna staan in de boekhandel in Enschede, met dat boekje in zijn hand en een grote glimlach op zijn gelaat. Hij speelt even met de gedachte om dit boekje te kopen en om dat dan mee te nemen naar Den Haag zodat hij dat kan laten zien aan de leuke mensen van de televisie. “Kijk eens mensen van de televisie, ik heb een leuk boekje gekocht.” Even kijkt hij vertwijfeld naar zijn vrouw. “Kan dit wel?” lijkt hij te willen vragen, maar zijn vrouw stelt hem gerust. “Koop dit boekje nou gewoon Pieter, dat vinden de mensen leuk!” “Denk je echt dat de mensen dat leuk vinden?” aarzelt Pieter. “Ik denk dat ze het hilarisch vinden.” Zegt mevrouw Omtzigt. “Kom, doe eens lekker gek Pieter. Laat eens aan de mensen in Nederland zien wat voor een malle jolige man ik eigenlijk heb. Net zoals toen die ene keer in 2007 dat je een grapje vertelde. Dat was ook zo leuk.”

En wie moet met dit zooitje ongeregeld in gesprek? Ronald Plasterk! Ome Roon van de PvdA. Je weet wel, die partij die betrokken was bij de toeslagenaffaire en daarom nu zijn ziel heeft verkocht aan GroenLinks. Ronnie stond aan de wieg van de kaalslag in de cultuursector en schrijft nu rechtse columns voor de Telegraaf. Het lijkt wel alsof deze formatie alle nare stomme politieke Nederlanders met elkaar samenbrengt. Soort ‘Avengers Assemble’ van eikeltjes, samen vechtend tegen de onzichtbare vijand ‘Linksi’. Het gevaar van extreemrechts wordt braaf verdoezeld onder een donsdekentje van knulligheid en burgerlijkheid.

Toen ik nog in Nederland in het onderwijs werkte, had ik eens een gesprek met mijn leerlingen. Ik vroeg ze wat hun toekomstplannen waren, wat ze over tien jaar zouden doen. Een leerling met een migratieachtergrond keek mij aan en zei: “Meneer Hoefmaker, ik zou al blij zijn als ik hier over tien jaar nog mag blijven.” Nu zal de cynicus onder de lezers vast denken dat ik deze anekdote speciaal voor deze column uit mijn dikke duim heb gezogen, maar nee, was dat maar zo, dit is echt gebeurd. Dit is ondertussen al een paar jaar geleden, ik weet nog goed dat ik, onervaren als ik was, daar toen geen goede respons op had. Volgens mij heb ik de les ongemakkelijk stamelend voortgezet. Want alle woorden wat ik had kunnen zeggen zijn eigenlijk niet goed genoeg. Het feit is namelijk dat er jongeren zijn in dit land die, met hun ontwikkelende puberbrein, zo vaak te horen krijgen dat ze weg moeten. Dat er jongeren zijn die opgroeien met een soort permanente existentiële paniek omdat ze opgroeien in een land waarin serieuze politici in strakke pakken hen vertellen dat zij niet welkom zijn. En dat dan deze jongeren deze maand wakker zijn geworden in een land waarin een van deze laaghartige hufters nu straks minister-president wordt… En ja natuurlijk heeft een groot deel van de bevolking op hem gestemd. En ja natuurlijk komt dat voort uit een ingewikkelde cocktail van terechte onvrede en het verliezen van vertrouwen in een falend systeem. Maar wat voor signaal geven we daarmee af aan Mohammed en Mujgyan? “Elk volk krijgt de leiders die het verdient” zei Joseph le Maistre. Misschien moeten we ons beginnen af te vragen wat voor volk we willen zijn.