In 2011 zei Mark Rutte, toen ook al premier, dat hij bezwaar maakt bij het gebruik van de term 'armoede' in Nederland. Volgens hem was het niet van toepassing, omdat het 'sociaal minimum' in Nederland zeer hoog ligt. Wat klopt daarvan? Om die vraag te beantwoorden bespreken we de cijfers over armoede in Nederland.
De cijfers liegen er niet om. Vóór corona leefden al meer dan een miljoen Nederlanders in armoede, waarvan ruim 250.000 kinderen.1 Dit roept natuurlijk wel de vraag op, wat is armoede? In Nederland wordt over het algemeen gekeken naar de prijs van een 'basisbehoeftenbudget'. Iedereen die een inkomen heeft dat hieronder valt, telt als arm. Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) gebruikte in 2019 een grens van 1080 euro netto per maand voor een alleenstaande als armoedegrens.2
Alhoewel zeker wel gesteld mag worden dat mensen met zo'n inkomen arm zijn, is het te kortzichtig om te zeggen dat alleen die mensen arm zijn. De schattingen en gemiddeldes kunnen niet rekening houden met specifieke situaties van mensen, zoals wisselende huurprijzen, of zorgkosten. Belangrijk is om te vermelden dat een groot deel van de mensen die in armoede leeft een baan heeft. Het aantal werklozen steeg hard afgelopen jaar, maar is geen verklaring voor de armoede in Nederland. Het CBS becijferde dat eind 2019 ruim 320.000 mensen werkloos waren, dat aantal lag een jaar later rond de 380.000. Beide cijfers liggen ver onder de 1 miljoen.
Ook zijn er een hoop mensen in Nederland die niet als arm worden beschouwd, maar alsnog een penibele financiële situatie hebben. Het gaat dan met name om mensen die niet of nauwelijks financiële reserves hebben. In 2015 berekende het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting dat 20 procent van de Nederlanders helemaal geen geld gespaard heeft, en nog eens 30 procent een buffer onder de 2.000 euro heeft.3 Dat is minder dan een modaal netto maandinkomen. Met andere woorden, minstens de helft van de Nederlanders kan het wegvallen van zijn of haar baan voor maar één maand al niet opvangen. In 2019 berekende hetzelfde instituut dat een derde van alle Nederlandse huishoudens een betalingsachterstand heeft. Een op de vijf van de huishoudens heeft betalingsproblemen.4
Armoede, en mensen aan de rand van armoede, hebben we in Nederland in overvloed. Dit was al zo voor de coronacrisis, en dit zal alleen nog maar toenemen. Vooral jongeren worden zwaar getroffen door deze crisis. Waar 20 procent van iedereen boven de 18 een lager inkomen heeft na de aanvang van de coronacrisis, is dit voor een derde van de jongeren het geval. Al deze zaken vinden plaats terwijl de Nederlandse economie het niet slecht lijkt te doen. De beurs staat nu zelfs op een recordhoogte.5 Voor mensen die geloven dat het welzijn van de gemiddelde Nederlander direct gekoppeld is aan het verloop van de economie, kunnen de bovenstaande cijfers over armoede verrassend zijn. Verder bevestigt het bovenstaande wat we al wisten: als het goed gaat met de economie gaan de winsten vooral naar de kapitalistische klasse, in tijden van crisis worden de lasten gelegd bij de werkende klasse.
Wat moeten we nu maken van de uitspraak van Mark Rutte, dat er eigenlijk geen armoede is in Nederland? Wat de heer Rutte persoonlijk als armoede ziet is irrelevant. Genoeg mensen en kinderen moeten met honger naar werk of school. Kinderen missen schoolreisjes, of kunnen niet sporten met leeftijdsgenoten. Volwassenen hebben geen sociaal leven. Dit laatste zorgt er ook voor dat veel armoede in Nederland onzichtbaar is. Verder zorgt opgroeien in armoede ervoor dat je hersenen zich niet goed kunnen ontwikkelen.6 Wie geen aandacht heeft voor armoede in ons land zal misschien schrikken van de cijfers, maar dit betekent dus dat momenteel een op de negen kinderen grote kans op blijvende hersenschade heeft, puur en alleen omdat het ze niet is 'gelukt' om in een gezin geboren te worden wat niet arm is.
Al met al is armoede in Nederland een groot probleem. De kapitalistische economie is niet ingericht om iedereen een waardig leven te bieden, en bewijst dit keer op keer weer. De strijd om voorgoed met armoede af te rekenen, hier en in de rest van de wereld, is de strijd voor het socialisme.
- https://www.nrc.nl/nieuws/2020/12/01/cbs-meer-dan-miljoen-nederlanders-leefden-in-2019-in-armoede-a4022251
- Eenoudergezin met twee kinderen €1.600, paar zonder kinderen €1.460, paar met twee kinderen €2.000
- https://www.groene.nl/artikel/schaatsen-op-dun-ijs
- https://www.groene.nl/artikel/rondkomen
- https://nos.nl/collectie/13853/artikel/2362454-beurs-op-recordhoogte-na-onvergetelijk-economisch-jaar
- https://www.stimulansz.nl/hersenontwikkeling-bij-kinderen-in-armoede/
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
