Bananen-Koninkrijk Nederland

De steeds surrealistischer strijd om de pensioenen laat een schrijnend aftakelingsproces zien van - wat de burgerij niet nalaat keer op keer trots te melden - de rechtstaat. In juni vorig jaar werd het pensioenakkoord gesloten tussen kabinet, werkgevers en werknemers. In juli gingen FNV en CNV akkoord. VCP bleef zich verzetten en heeft niet ondertekend.

Het ledenparlement (LP) van de FNV ging schoorvoetend akkoord nadat het hoofdbestuur had gedreigd af te treden. Er werd een meerderheid gevonden met de belofte dat in 2021 de pensioenen zeker geïndexeerd zouden worden.

Geen indexering: een jaarinkomen kwijt aan koopkracht

En nu in 2021? Koolmees laat zien dat er wel degelijk aan de 'knoppen van het pensioenstelsel gedraaid' kan worden als het hem uitkomt: hij verlaagt tijdelijk de 'dekkingsgraden' (de berekening of fondsen wel aan hun verplichtingen kunnen voldoen). Grote fondsen hoeven daardoor voorlopig de pensioenen niet te korten. Dat zou wel erg impopulair en riskant zijn met de verkiezingen in maart in zicht! Kleinere fondsen zullen echter toch niet ontkomen aan korten als gevolg van de rekenregels.

Maar duidelijk is dat de belofte van het FNV-bestuur aan het LP hol was: ook in 2021 zal er niet worden geïndexeerd!! Sinds 2007 is het verlies aan koopkracht van de pensioenen opgelopen tot 20 procent. Degenen die toen al met pensioen waren zijn over al die jaren een jaarinkomen aan koopkracht misgelopen!

Kabinet en parlement houden vast aan belachelijke rekenregels

En waarom is er niet geïndexeerd? Beschikken de fondsen over onvoldoende middelen? Volgens Koolmees en de meerderheid in het parlement wel. Die hanteren voor de berekening van dekkingsgraden een door henzelf vastgestelde 'rekenrente'. Daarin mag alleen met rente op de in het fonds gespaarde middelen worden gerekend. Niet met het rendement op beleggingen. De rente is - zoals we weten - erg laag. Dus staan de fondsen er volgens kabinet en parlement heel slecht voor. In werkelijkheid is het gespaarde en belegde 'uitgestelde loon' inmiddels gegroeid tot 1600 miljard om pensioenen uit te keren.

Net vóór de bankencrisis van 2009 was de omvang 700 miljard: in ruim 10 jaar meer dan verdubbeld zonder dat er in die periode werd geïndexeerd!

Jaarlijks wordt er ruim 30 miljard aan pensioenen uitgekeerd. Het rendement op de beleggingen is daarvan een veelvoud. Het geld in kas blijft doorgroeien waardoor verplichtingen, inclusief indexering, tot in lengte van jaren kunnen worden nagekomen. Alleen de door het kabinet en parlement vastgestelde rekenregels verhinderen dat! Hoe bizar maar ook kwaadaardig kan het zijn? Want duizenden gepensioneerden zijn al in financiële problemen gekomen door prijs- en tariefstijgingen en belastingverhoging.

Indexering: een financiële injectie in de economie

Als de pensioenen zouden worden geïndexeerd met 20 procent betekent dat jaarlijks geen 30 maar 36 miljard aan uitkeringen uit het fonds. Structureel 6 miljard meer die in de consumptieve economie terechtkomt. Bij een herstelindexatie vanaf 2007 gaat het bovendien om eenmalig een bedrag van ca 40 miljard: alle gepensioneerden krijgen hun misgelopen jaarinkomen aanvullend pensioen erbij. Voor gepensioneerden betekent dit minder financiële zorgen. En de economie krijgt na de 'corona-tijd' een welkome financiële injectie! De overheid profiteert ook en ontvangt via belastingen ca. 30 procent van deze indexaties!

De 'corona-rekening' bij werknemers?

Met deze enorme berg aan gespaarde middelen om pensioenen uit te keren zou ook de premie verlaagd kunnen worden. Zonder het doel in gevaar te brengen om later een pensioen van 70 procent van het laatst verdiende loon uit te kunnen keren. De daarop afgestemde premie komt uit de loonruimte. Werknemers en werkgevers zouden in de cao deze vrijkomende ruimte anders kunnen invullen. Voor werknemers van belang omdat zeker geprobeerd zal worden hen straks voor de 'corona-rekening' te laten opdraaien! Waarom trekken beiden niet aan de bel?

Welke belangen zitten achter deze onwil?

Waarom leggen alle betrokkenen zich neer bij de belachelijke rekenrente? Kabinet en parlement, die belastinggeld mislopen, werkgevers en werknemers, die met de berg van 1600 miljard een een lagere premie hoeven op te brengen, vakbonden, die indexering van de pensioenen voor hun leden kunnen bedingen. Wat is er aan de hand? Welke krachten zijn er aan het werk die bereiken dat al deze partijen 'naar het plafond kijken' als vragen hierover worden gesteld? Waar blijven de kritische media? Waarom eisen vakbonden geen zeggenschap van deelnemers aan pensioenfondsen over hun eigen uitgestelde, gespaarde loon? Welke belangen zitten hier achter?

Het lijkt erop dat het financierskapitaal via het Pensioen Financieel Complex de macht naar zich toe heeft getrokken. Het parlement en kabinet, werkgevers en werknemers hebben in deze werkelijkheid naar zijn pijpen te dansen.

Groeiende onrust en onverwachte steun

Het besef van deze stuitende en bijna surrealistische situatie leidt in de pensioenstrijd tot initiatieven uit onverwachte hoek.

• De Stichting Pensioenbehoud en KBO Brabant zijn een proces begonnen tegen de staat. Daarin betogen ze dat het huidige pensioenstelsel op sommige punten in strijd is met EU-pensioenwetgeving en het Handvest. Op 27 november werd door de advocaten betoogd dat het pensioenstelsel een regeling is zonder gegarandeerde uitkering. Daarom hoeft de regeling niet aan strenge eisen van hoge 'buffers' te voldoen en kan er geïndexeerd worden!
• Verschillende maatschappelijke organisaties voor de belangen van gepensioneerden hebben "uit rechtvaardigheid voor werkenden en gepensioneerden" aan de leden van de Tweede Kamer gevraagd in navolging van de 'toeslagen-affaire' een 'Ondervragingscommissie Pensioen' in te stellen. Nu geen 26.000 schrijnende gevallen, maar 8 miljoen mensen die sinds 2008 soms 25 procent aan koopkracht van hun pensioeninkomen onnodig zijn kwijtgeraakt, moet worden gecompenseerd;
• Een gepensioneerd financieel deskundige heeft ontdekt dat op de balans van het pensioenfonds ABP de verplichtingen (aan de deelnemers) niet correct zijn weergegeven. Daar wordt niet - zoals voorgeschreven bij een balans - de 'marktwaarde' van die verplichtingen gepresenteerd, maar de waarde volgens de 'rekenregels' van De Nederlandse Bank. Hierop wordt in eerste instantie een accountant aangesproken die deze balans heeft goedgekeurd. Een opstap naar een juridische procedure;
• Bij FNV-Senioren wordt gewerkt aan een indexeringscampagne die gebundeld kan worden met soortgelijke initiatieven.

Eenheid en arbeidersmacht

De strijd om de pensioenen is nog lang niet gestreden. Er is een groeiende onrust en bezorgdheid bij gepensioneerden over hun inkomen. In de bedrijven dringt het belang van pensioen in samenhang met korter werken door en groeit de zorg over de economische effecten van de 'corona-maatregelen' op de arbeidsvoorwaarden.

Om het Pensioen Financieel Complex met succes aan te pakken zullen juridische procedures alleen niet voldoende zijn. Daarvoor is vakbondsmacht als kern van arbeidersmacht noodzakelijk. Maar met de huidige gebureaucratiseerde FNV, die binnenkort een nieuwe voorzitter kiest uit 2 kandidaten van het zittende bestuur, is dat een illusie. De FNV en haar instituties zullen door de leden heroverd moeten worden. De samenstelling van het nieuw te kiezen ledenparlement kan dat ondersteunen!