De Cubaanse vrouw: een revolutie binnen de revolutie

Cubaanse vrouwen zijn een drijvende kracht achter de revolutie geweest; een katalysator van vasthoudendheid, toewijding en energie die hen een vooraanstaande positie in de maatschappij heeft opgeleverd. De geschiedenis van Cuba staat vol met namen van vrouwen, vanaf het begin van de strijd voor onafhankelijkheid tot de dag van vandaag. Van de meest afgelegen plekken levens redden in een witte jas, tot een fabriek runnen of nieuwe generaties lesgeven.

Internationale Vrouwendag op 8 maart, is in Cuba reden tot feest. Het is ook een moment voor reflectie om te analyseren hoeveel er is bereikt en hoeveel we nog kunnen doen. Dit jaar werd de dag gemarkeerd door de viering van het 11e congres van de landelijke vrouwenorganisatie, de Federatie van Cubaanse Vrouwen. Deze organisatie, resultaat van de revolutie, bracht een significante verandering teweeg in de participatie van vrouwen in de Cubaanse samenleving, en droeg bij aan het geleidelijke bewustwordingsproces om gelijke rechten tussen mannen en vrouwen te bewerkstelligen.

Deze federatie wist te allen tijde de noodzakelijke taken te vervullen, niet alleen om de manier van denken en handelen van vrouwen te veranderen, maar ook van de samenleving als geheel, met betrekking tot de rol die vrouwen moeten spelen in het economische, politieke en sociale leven van het land. Dit is niet alleen vastgelegd in de grondwet van de republiek, maar ook in de onlangs goedgekeurde gezinswet.

De federatie verenigt vandaag de dag meer dan 91% van de Cubaanse vrouwen ouder dan 14 jaar en heeft een cruciale rol gespeeld in de sociale eisen die door de revolutie werden gepromoot, met de steun van opperbevelhebber Fidel Castro, die verklaarde: ‘‘Vrouwen zijn een revolutie binnen de revolutie.’’

De Vrouwen en Gezin Begeleidingstehuizen, de Vrouwen Studiecentra en de Vrouwen Uitgeverij, die de tijdschriften ‘Mujeres’ en ‘Muchachas’ uitgeeft, zijn leidende instellingen in de bevordering van gendergelijkheidsbeleid en de emancipatie van vrouwen in de Cubaanse samenleving.

Het uitgevoerde werk is lovenswaardig, waardoor vrouwen vandaag de dag meer dan 50% van de beroepsbevolking van het land kunnen uitmaken, meer dan 60% van de technische en professionele beroepsbevolking vertegenwoordigen en managementposities op alle niveaus kunnen bekleden.

Na de revolutionaire triomf vond er een massale integratie van vrouwen in de arbeidsmarkt plaats, wat hun economische onafhankelijkheid en waardigheid bood. Op dezelfde manier werden er mogelijkheden gecreëerd zodat vrouwen hun baan konden behouden: kinderdagverblijven, het Kinderopvoedingsprogramma, wetten die gezinsverplichtingen rond huishoudelijk werk vastleggen om te voorkomen dat dit alleen op vrouwen terechtkomt en die de rechten op zwangerschapsverlof garanderen.

Het socialistische systeem heeft vrouwen een aantal rechten gegarandeerd, zoals: de betaling van hetzelfde salaris als mannen voor gelijk werk; het recht op een weduwenpensioen; op het bezit van land; om te kiezen en gekozen te worden voor regeringsposities; om bankleningen te ontvangen; op betaald zwangerschapsverlof en de daaropvolgende uitkeringen; toegang tot universeel en gratis onderwijs; het respecteren van hun seksuele en reproductieve rechten, inclusief het recht op abortus; en de vrije en verantwoorde keuze over hun vruchtbaarheid.

Cuba was het eerste land dat het Verdrag Inzake de Uitbanning van alle Vormen van Discriminatie van Vrouwen ondertekende en het tweede dat het ratificeerde. In november 2020 werd het Nationaal Programma voor de Bevordering van Vrouwen goedgekeurd en in 2021 keurde de Raad van Ministers de alomvattende strategie voor de preventie van en aandacht voor gendergerelateerd geweld en geweld in het gezin goed. In 2022 werd wet nr. 156/2022 ‘Familiewetboek’ van kracht, die het belang aantoonde dat de staat aan de gezinsinstelling hecht, in overeenstemming met de Cubaanse realiteit en internationale normen ter zake, en verschillende vormen van gezinsorganisatie erkent. Bovendien werd in juni 2023 de Gendergelijkheidsmonitor opgericht om de nadruk op gender te versterken bij de constructie van indicatoren en het verzamelen van statistieken.

Cubaanse vrouwen in besluitvormende posities vertegenwoordigen 52,3%. Tijdens de 10e wetgevende bijeenkomst van het Cubaanse parlement (2023-2028) werden 182 vrouwen verkozen tot presidenten en vice-presidenten van de gemeentelijke vergaderingen van de volksmacht, wat neerkomt op 54,49%. Vrouwen vertegenwoordigen 55,74% in het Nationale Parlement en 52,38% in de Raad van State. Cuba is het tweede land ter wereld met het hoogste percentage vrouwen in het parlement. Sinds 2023 bekleedt één vrouw de functie van vicepremier van de regering en vijf vrouwen zijn ministers.

Cubaanse vrouwen zijn in alle geledingen van de samenleving te vinden. Zij vormen 66% van de technici en professionals, ruim 81,9% van de professoren, docenten en wetenschappers en ruim 70% van de beroepsrechters. Zij vertegenwoordigen 62% van de artsen, 64,2% van het personeel dat samenwerkingsdiensten levert in verschillende landen over de hele wereld en 72,2% van de gespecialiseerde artsen. Op dezelfde manier zijn ze actief in nieuwe vormen van management en de zogenaamde nieuwe economische actoren.

De economische, commerciële en financiële blokkade die door de Verenigde Staten van Amerika tegen Cuba is opgelegd, vormt een obstakel voor de volledige ontwikkeling van het land, inclusief de vooruitgang van vrouwen. Het vormt ook een vorm van direct en indirect geweld die het genot van de fundamentele rechten van Cubaanse vrouwen, inclusief hun recht op ontwikkeling, aantast en belemmert. Desondanks heeft de participatie van Cubaanse vrouwen in de economie, cultuur, politiek en wetenschappen wel bijgedragen aan de ontwikkeling van de samenleving, en discriminerende hiaten in hun relatie met mannen zijn geëlimineerd.

Ondanks de enorme uitdagingen waar het land mee kampt, stoppen vrouwen in Cuba niet met hun inspanningen om een ​​betere toekomst voor hun families en landgenoten te realiseren. Ze genereren initiatieven en innovaties, terwijl ze deelnemen aan onderzoeksprojecten in verschillende takken van kennis, wat mogelijk heeft gemaakt behandelingen, vaccins en innovatieve medicijnen beschikbaar te stellen tegen ziekten en pandemieën die de wereld teisteren.