Uithollding collectieve arbeidsvoorwaarde pensioen
Op 30 maart presenteerde minister Carola Schouten van het neoliberale kabinet Rutte IV, samen met FNV-voorzitter Tuur Elzinga en werkgeversvoorzitter Ingrid Thijssen, het wetsontwerp Toekomst Pensioenen. Zo’n gezamenlijke presentatie is een unicum in de Nederlandse parlementaire geschiedenis en de vraag is: Welke noodtoestand rechtvaardigt dit optreden van nationale eenheid, waaraan diepe en fundamentele belangentegenstellingen onderschikt worden gemaakt?
'Het roer moet om'
Een maand eerder, op 21 februari, hield Elzinga een lezing voor de Banning-vereniging.1 Daarin gaf hij een inkijk in zijn beoordeling wat er in Nederland mis is en ‘het roer om moet’.
"Want de vakbeweging heeft te lang achter de neoliberale (kapitalistische red.) agenda aangelopen: structurele, onomkeerbare bezuinigingen op publieke dienstverlening en sociale zekerheid ten gunste van lastenverlichting voor het bedrijfsleven, vermarkting van sociale voorzieningen als gezondheidszorg, groeiende inkomensongelijkheid, verslechterde arbeidsvoorwaarden, beperking van vrijheden, gelijkheid en zeggenschap, ondermijning van solidariteit waarmee afkomst weer bepalend wordt voor je maatschappelijk succes, sociale ontwrichting door repressief sociaal beleid, enz. enz."
Kortom een bondige samenvatting van de ‘race naar beneden’ in arbeids- en levensvoorwaarden van de bevolking: het thema van het FNV-congres van 2017. Inderdaad een ‘noodtoestand’ voor de werkende bevolking in Nederland! Dus we mochten verwachten dat dit unieke gezamenlijk optreden op 30 maart een start zou zijn om gezamenlijk de race naar beneden te keren! Een voorbeeld van hoe FNV denkt in Nederland het roer om te zetten?
Verslechteringen
Maar dan is het schrikken. Door het gepresenteerde wetsontwerp wordt het pensioen niet verbeterd maar belangrijk verslechterd. Vele belangenorganisaties, pensioendeskundigen en actie-initiatieven hebben dat opnieuw bevestigd. Want aan eisen waarvoor in 2018 en 2019 FNV-leden massaal actie voerden wordt in de wet niet tegemoet gekomen: de pensioenleeftijd blijft stijgen, vroegpensioenregelingen pakken slecht uit en voor zzp-ers voorlopig geen verbeteringen. Het nieuwe stelsel kenmerkt zich vooral door onzekerheid en vrijwel zeker een slechter pensioen door: oneerlijke verdeling van de rendementen, onzekerheid over aanpassing van het pensioen aan de gestegen prijzen (waardoor er inmiddels een koopkrachtverlies van bijna 30% is opgetreden).
Bovendien wordt de zeggenschap van werknemers over hun eigen collectief gespaarde pensioen verzwakt, o.a. door het tijdelijk buiten werking stellen van mogelijkheden bezwaar aan te tekenen, door aantasting van solidariteit tussen leeftijdsgroepen en door verdere individualisering!
De weg kwijt?
De ‘race naar beneden’ wordt dus niet gekeerd, zelfs niet gestopt, maar uitgebreid met ‘pensioen’. Vastgesteld moet daarom worden dat FNV de weg volledig kwijt is. De kreet dat ‘het roer om moet’ is niet alleen loos maar ook zeer riskant zonder duidelijke koers hoe arbeids- en levensvoorwaarden te verbeteren. Maar gevreesd moet worden dat Elzinga met ‘het roer om’ wel degelijk een koers voor ogen heeft: nog meer op schoot kruipen van werkgevers en kabinet? Want met het aanprijzen van het wetsontwerp op 30 maart, vóór de behandeling ervan door de volksvertegenwoordiging, is een diepere kniebuiging voor ‘De Polder’ en schoffering van de eigen leden nauwelijks denkbaar! En deze vrees wordt bevestigd met het pleidooi in zijn lezing voor een nieuw ‘sociaal contract’!
Vakbondsmacht
De negatieve effecten van tientallen jaren neoliberaal beleid op arbeids- en levensvoorwaarden worden ook door FNV al jaren onderkend. Bij aantreden van het kabinet Rutte III in 2017 heeft FNV daartegen zelfs een ‘offensief’ gestart. Hier is echter weinig van terecht gekomen, laat staan dat aan de oorzaken van dat beleid aandacht is besteed. De bron van de verslechtering van arbeids- en levensvoorwaarden is de economische wetmatigheid tot ‘winstmaximalisatie’ die werkgevers ‘gevangen’ houdt. Alle neoliberale kabinetten faciliteren deze winstmaximalisatie waarvan de wetmatigheid alleen door de arbeidersklasse zelf doorbroken kan worden! Met vakbondsmacht worden verbeteringen afgedwongen en verslechteringen tegengehouden. En uiteindelijk door deze kapitalistische wetmatigheid zelf af te schaffen. Dat is de historische taak van de arbeidersklasse: de vernietiging van het kapitalisme en vervanging door opbouw en ontwikkeling van een socialistische maatschappij. De opbouw van vakbondsmacht is daarin een eerste stap!
Voortgaande uitholling vakbondsdemocratie
De basis van vakbondsmacht is een democratische vakbeweging, waarin leden en kaderleden gezamenlijk discussiëren en besluiten nemen over de te volgen strategie om de arbeids- en levensvoorwaarden te verbeteren.
Op 12 en 13 april houdt FNV haar vierjaarlijkse congres. Het congres zou het ‘democratisch hoogtepunt’ van een vakorganisatie moeten zijn. Daar zouden afvaardigingen van alle geledingen van de bond, steunend op brede discussies van hun achterban, bijeen moeten komen om de koers van de bond te bepalen!
Echter sinds de fusie van FNV in 2014 is niet het congres het hoogste democratische orgaan maar een digitaal (niet op inhoudelijke discussies en besluitvorming) gekozen Ledenparlement. Het vierjaarlijkse congres is slechts raadgevend. In 2017 was het congres nog samengesteld uit gekozen afvaardigingen van alle geledingen en werd de koers van de bond vastgelegd in een resolutie. Maar dit jaar zijn vele sectoren niet vertegenwoordigd met gekozen afvaardigingen en is het congres samengesteld met (door de ‘werkorganisatie’) uitgenodigde kaderleden. Er ligt geen resolutie maar een meerjarenplan voor en in workshops kan worden gediscussieerd over uiteenlopende onderwerpen. Kortom het congres is gedegradeerd van het hoogste orgaan, via een adviesorgaan naar een thematisch klankbord. Inhoud en koers van de vakbeweging wordt bepaald door de werkorganisatie en uitgevoerd door het Hoofdbestuur en management. En de ‘gewone leden’ weten van niets over deze praktijk! Want de communicatie tussen gekozen sectorbesturen en leden verloopt via de werkorganisatie, die indien zij het nodig acht als censor blijkt op te treden.
De tijd dringt
De gevolgen van deze ‘koers’ blijven niet uit. Het ledenverlies is enorm en wordt niet gecompenseerd door ledenwinst. Hoelang kan de vakbond deze capitulatie voor het kapitaal volhouden? De leden zullen zelf de capitulerende en bureaucratische vakbondsleiding moeten verjagen. Zij zullen de bond opnieuw als strijdmacht moeten opbouwen! En de tijd dringt! De aanvallen op de arbeids- en levensvoorwaarden zullen door de internationale spanningen en met de enorme inflatie toenemen.
Wil je een abonnement op Manifest?
Met jullie hulp garanderen we een communistische visie op de actualiteit in Nederland
Manifest is de krant van de NCPN die tien keer per jaar verschijnt. Met Manifest blijf je op de hoogte van de actualiteit en van onze acties. Manifest belicht verschillende aspecten van de strijd in binnen- en buitenland, en publiceert analyses die inzicht bieden in de nationale en internationale ontwikkelingen vanuit een marxistisch-leninistisch perspectief. Neem nu een abonnement op Manifest of vraag een gratis proefabonnement aan.
Abonneer Nu!
