Gierende inflatie: de vakbond moet haar kerntaak gaan vervullen!

De huidige situatie van gierende inflatie en wegsmelten van koopkracht: van lonen, uitkeringen en pensioenen, vraagt om een vakbond die met vakbondsmacht het inkomen van haar leden beschermt. Want ook in recent afsloten cao’s is in een inflatie van 10% niet voorzien!

De kerntaak van de vakbond is immers strijden voor behoud en verbetering van alle arbeidsvoorwaarden: voor lonen, arbeidsomstandigheden, uitkeringen en pensioenen.

Koopkracht

Die vakbond richt zich strategisch op die bedrijven die zich enorm hebben kunnen verrijken mede dankzij de politiek-economische onrust (pandemie, oorlog, energie- en milieucrisis).

Een vakbond in de poldermodus richt zich echter op een sociaal akkoord met werkgevers en politiek waarin verschillen in krachtsverhoudingen tussen bedrijven worden weggepoetst. Het formuleren bij nieuwe cao-inzet door de vakbeweging van een centrale looneis zonder te benadrukken dat dit een minimale eis is, wijst op de poldermodus. Immers bij goed renderende bedrijven moet de looneis veel hoger moeten zijn!

Pensioen

In 2016 verzuchtte Peter Borgdorff, voorzitter van Pensioenfonds Zorg & Welzijn, dat pensioenfondsen succesvol zijn in het realiseren van goede en stabiele rendementen, maar dat ze er niet in slagen bij de deelnemers, voor wie pensioenen bedoeld zijn, de handen op elkaar te krijgen. Hij stelde met grote zorg vast dat er bij de deelnemers sprake is van ‘pensioen bewusteloosheid’. Een desinteresse voor hun eigen uitgestelde loon dat collectief beheerd wordt.

Situatie ongewijzigd

Deze situatie is nog steeds niet veranderd. Inmiddels ligt de Wet Toekomst Pensioenen bij de Tweede Kamer en start op 2 september de eerste behandeling. Volgens vele deskundigen zet deze wet de deur open naar onteigening van de door werknemers opgebouwde pensioenrechten. Regelrechte pensioenroof dus van gepensioneerden maar vooral ook van werkenden die pensioen opbouwen. Nog steeds echter hebben initiatieven die deze ‘kraak van de eeuw’ aan de kaak stellen nauwelijks respons bij de betrokkenen. Terwijl het gaat om honderden miljarden euro's, uitgesteld, gespaard en collectief beheerd loon van miljoenen deelnemers aan pensioenfondsen.

Hoe is dit te verklaren?

Een belangrijke verklaring hiervoor is het polderen door de vakbeweging. Vakbonden onderhandelen in cao’s over de pensioenpremie die werknemers en werkgevers betalen. Voor de werkenden is altijd de eerste zorg het huidige loon, en niet het inkomen bij pensioen: het uitgesteld loon. De vakbond heeft daarom tot taak het enorme belang van dit uitgesteld loon te benadrukken. Dat wordt gespaard en collectief beheerd om later een pensioen te ontvangen waarmee je je dan bereikte levensstandaard kunt voortzetten: 70% eindloon of 80% middelloon. Zowel het directe als uitgestelde loon is van gelijk belang en moet niet tegen elkaar worden uitgespeeld!

Door het ontbreken van nadruk op het belang van uitgesteld loon wordt pensioen voor veel werkenden iets dat ‘boven hun hoofd’ wordt geregeld door het ‘pensioen financieel complex’ waarvan de vakbond deel uitmaakt. Dit idee wordt versterkt omdat de arbeidsvoorwaarde pensioen gehuld wordt in een enorm technisch verhaal met moeilijke begrippen en berekeningen, waarbij deskundigen de pensioendeelnemers beschouwen als slecht geïnformeerd en daarom niet competent.

Pensioen: van arbeidsvoorwaarde naar financieel product

Pensioenen zijn hiermee een uitstekend voorbeeld geworden van een ‘polderproduct’. Het komt niet meer voor in de inzet voor cao’s, maar wordt een financieel product van het ‘pensioen financieel complex’ waarin het pensioenteam van de vakbond volop meedraait en De Nederlandse Bank het voor het zeggen heeft. Die bepaalt immers dat voor het uitkeren van pensioen niet het werkelijk rendement telt dat fondsen maken met het uitgesteld en gespaard loon, maar alleen een risicovrije rente, die de laatste 15 jaar vrijwel nihil was! Dus kon er niet geïndexeerd worden en werd soms zelfs gekort op de uitkeringen. Met als gevolg dat het vertrouwen van de werkers in het pensioenstelsel afkalfde.

'Pensioen financieel complex'

Het is onbegrijpelijk dat de vakbeweging haar taak verzaakt van belangenbehartiger van actieve en gepensioneerde werknemers. Dat zij niet optreedt om uitvoering van de arbeidsvoorwaarde pensioen af te dwingen om een pensioen op te bouwen en uit te laten keren waarmee je je dan bereikte levensstandaard kunt voortzetten. Het is onbegrijpelijk dat de top van de vakbeweging meewerkt aan een wetswijziging waarmee de collectieve arbeidsvoorwaarde pensioen (tussen werkgevers en werknemers) wordt omgezet naar een financieel product (van het commerciële pensioen financieel complex). En dat leden en kaderleden van de bond de mogelijkheid wordt ontnomen om hun zorgen binnen de bond kenbaar te maken en de discussie daarover te openen.

Geen polder maar eenheid

Naarmate de vakbond meer ‘speler’ wordt in de duistere politiek-economische belangenstrijd in de polder, wordt de democratische verenigingsstructuur uitgehold en het contact verloren met de leden. Het ledenverlies is hieruit te verklaren evenals de pensioenbewusteloosheid die Peter Borgdorff vaststelde.

De vakbond vindt haar oorsprong in de arbeidsverhoudingen. Die dwingen de werkers zich te organiseren, hun krachten te bundelen om voor hun belangen op te komen. Vakbonden zijn ontstaan uit de ongelijke krachtsverhoudingen tussen kapitaal en arbeid op de werkvloer. Voor herstel van de band met de leden moet de vakbond terug naar haar Kerntaak: strijd voor loon en uitgesteld loon (pensioen)! Een strijd die zich toespitst en zichtbaar wordt in arbeidsvoorwaarden. Zo ook de arbeidsvoorwaarde pensioen.