Het schandaal (deel 2)

Weet u het nog? Al die verontschuldigingen en spijtbetuigingen van de kant van die politieke partijen die in de periode waarin het toeslagenschandaal zich afspeelde politieke verantwoordelijkheid droegen? Trouwens, ook was het in deze tijd bij de zogenaamde oppositiepartijen nogal stil. Ja zeker, in het kamerdebat was de oppositie fel en liet de regering alle hoeken van de kamer zien. Want de verkiezingen waren immers in aantocht...!

Opvallend is dat na het geschreeuw in het parlement het schandaal toeslagen kinderopvang in de verkiezingscampagne geen enkele rol meer speelde. Het leek er zelfs op dat de dappere en volhoudende kamerleden Leijten (SP) en Omtzigt (CDA), die het schandaal op de politieke agenda hadden gezet, zorgvuldig buiten beeld werden gehouden.

Boter op het hoofd, schreven we de vorige keer. Het schandaal - politiek en media noemen het nog steeds 'affaire' - moet de geschiedenis ingaan als een incident. Dat is onmiskenbaar de bedoeling. Een incident, waar men misschien dan wel niet trots op is, maar, zoals men zegt, van geleerd heeft. Daar kunnen de slachtoffers geen brood van kopen. Een incident..., met als gevolg dat duizenden mensen en huishoudens erdoor in de vernieling zijn geraakt. Gezinnen zijn uit elkaar gevallen, huizen moesten verkocht worden, intens verdriet en onmacht. Het lijkt erop dat men niet door heeft wat mensen is aangedaan.

Wat bij dit schandaal boven water is gekomen is de haat van de machthebbers en hun onderofficieren tegen het volk. En dat is wat men met alle middelen weer onder water wil duwen. Want dit speelt niet alleen bij het schandaal toeslagen kinderopvang, maar overal. Alleen al de bejegening van 'gewone' mensen loopt de spuigaten uit. Enige tijd geleden werd ik opgebeld door een man uit een van de dorpen in onze gemeente. Hij wilde mij het volgende meedelen: zijn dochter is een van de slachtoffers van het toeslagenschandaal en heeft een bijstandsuitkering; zij was door een gemeenteambtenaar opgebeld met enkel de mededeling "als je straks de door de regering toegezegde schadeloosstelling ontvangt, moet je niet denken dat je dat geld mag houden"... Inmiddels is men met grote vertraging mondjesmaat begonnen de slachtoffers ook daadwerkelijk uit te betalen.

Gezien de minachting voor het volk - in het bijzonder zij die van inkomen en/of financiële regelingen van de overheid afhankelijk zijn - zullen er meer schandalen naar buiten komen. Ook daarbij zal de neiging ontstaan deze aan het publieke debat te onttrekken. Zoals ook al gebeurt met de misstanden bij de uitvoering van de participatiewet. De behandeling van mensen in de bijstand in gemeenten, waarvan slachtoffers duizenden euro's moesten terugbetalen omdat ze giften - zoals boodschappen - hadden aangenomen.

Of zoals - alle privacywetgeving negerende - een gescheiden man overkwam, die kennis aan een vrouw had gekregen, meerdere keren vanuit de gemeente werd opgebeld met de vraag waar hij de nacht doorbracht. De vrouw had een bijstandsuitkering... De opmerkzame lezer zal nu zeggen dat dit niets nieuws is en dat dit tientallen jaren geleden ook al voorkwam. Klopt, maar waar waren de politieke partijen al die jaren? Waar waren al die media al die jaren? Toen al en zeker in deze tijd is aan slachtoffers van rechtse politiek - losers genoemd - geen eer te behalen. De perikelen in en rondom het Britse en Nederlandse koningshuis zijn veel belangrijker. Om maar eens een zijstraat, voor politiek en media een hoofdstraat, te noemen.

Enige weken geleden werd er een nieuw schandaal bekend. Bij het Besluit Bijstandsverlening Zelfstandigen (Bbz). Werklozen in de WW of in de bijstand worden al jarenlang met zachte drang gepusht om voor zichzelf te beginnen. Er wordt dan enige tijd een aanvulling op de inkomsten gegarandeerd. Tot het bijstandsniveau uiteraard. Door manipulatie bij de belastingdienst met het zogenaamde toetsingsinkomen moesten en moeten vele duizenden kleine zelfstandigen soms duizenden aan huur- en zorgtoeslagen, kindgebonden budget en dergelijke terugbetalen. Enige weken geleden, schrijf ik. Hebt u hierover iets tijdens de verkiezingscampagne gehoord? Stonden de kranten vol van het volgende schandaal? Verdrongen politici zich voor de interruptiemicrofoon? Herinnert u zich televisieprogramma's daarover? Nee, nee en nog eens nee!

Een klein berichtje in de krant. Er komt een televisieserie over de 'toeslagenaffaire'. Het wordt een vierdelige dramaserie. Zo'n serie kan, als deze later in het jaar zou worden uitgezonden, kunnen voorkomen dat het schandaal uit het beeld verdwijnt. Evenzogoed kan het er toe leiden dat na zo'n serie gedacht wordt: er is nu genoeg over gezegd. Het schandaal mag niet van de agenda. Het schandaal moet worden opgenomen in de canon van de sociale geschiedenis, de geschiedenis van de klassenstrijd. Nu hoor ik zeggen dat het op dit moment er het politieke klimaat niet voor is. Dat zou kunnen, nu ik ook lees dat bij scholierenverkiezingen, in verkiezingstijd gehouden, de VVD en D66 de meeste stemmen kregen. Zo ziet men: er is veel werk aan de winkel. En nog een wereld te winnen...