‘Je verleden kennen… is je toekomst kiezen’

Bijdrage namens de Commissie Antiracisme en Antifascisme op de herdenking voor Anton de Kom.

Beste kameraden, vrienden, aanwezigen,

In een tijd waarin de tegenstellingen tussen verschillende klassen steeds groter wordt, geldt dit ook voor de hypocrisie van de Nederlandse regering en haar grote aandeel binnen het kolonialisme van toen en nu. Waar de Nederlandse regering vorig jaar op de proppen kwam met een verkapt excuus betreffende de rol van de Nederlandse staat tijdens de slavernij, profiteert zij maar wat graag van de overblijfselen van het Nederlandse kolonialisme. Neem bijvoorbeeld de wijze waarop landen als Aruba, Curaçao en Sint-Maarten afhankelijk zijn van het Nederlandse kapitaal, ondanks dat het juist onafhankelijke landen zijn. Of neem Bonaire, St. Eustatius en Saba, die onder de noemer ‘bijzondere gemeenten’ vallen. Tussen het voormalig Nederlands kolonialisme en de huidige overblijfselen ervan valt een parallel te trekken betreffende het heden en het verleden.

Op Curaçao is er veel eenheid binnen de vakbondsbeweging. Deze maakt zich bijvoorbeeld sterk voor de invoering van het Papiamento in het lager onderwijs, maar ook voor het bevorderen van een betere samenwerking tussen de verschillende vakbonden op de eilanden van de Nederlandse Antillen. Een ander belangrijk punt is de rol van de vakbonden op de Antillen en het verbeteren van de arbeidspositie van Antilliaanse vrouwen. In het verleden hebben deze vakbonden bijvoorbeeld geholpen bij het stoppen van ontslagen wanneer vrouwen gingen trouwen. Een ander belangrijk voorbeeld is het gelijk trekken van de lonen tussen mannen en vrouwen. Toch blijft de positie van de arbeider op Curaçao en uiteraard de andere eilanden die onderdeel zijn van Nederland, een heikel punt. Dat op Curaçao de dure hotels in het centrum een schril contrast vormen met de leefomstandigheden van vele bewoners is niet iets van de laatste decennia. In de jaren ‘60, toen de eerste grote hotels verrezen op het eiland, was er al sprake van een schrijnende werkloosheid. Grote olieconcerns, waaronder Shell, zorgden ervoor dat het aantal arbeiders sterk daalde en de werkloosheid steeg. Dit onder het mom van ‘rationalisatie’ van hun raffinaderijen. Met andere woorden: een zo groot mogelijke productie proberen te bereiken met zo min mogelijk kosten door het op straat zetten van de arbeiders. Het aantal arbeiders in 1969 daalde van 21,000 tot 5000, terwijl de winsten van Shell juist toenamen. Sommige mensen slaagden erin werk te vinden in de toeristische sector die toentertijd opkwam, maar de hoge werkloosheid bood de eigenaren de kans om de lonen zo laag mogelijk te houden. Als logisch gevolg vonden er diverse stakingsacties plaats onder de arbeiders waarbij zij actievoerden voor hogere lonen en betere arbeidsvoorwaarden. De Amerikaanse hotelbedrijven weigerden echter om tot Cao’s te komen. Integendeel, zij voerden juist een typische en slinkse tactiek: de arbeiders en de vakbonden werden geïntimideerd en er werd gedreigd met ontslag van het personeel. Ook oliebedrijven zoals Shell en Standard Oil hielden uiteraard hun poot stijf.

Deze gebeurtenissen leidden uiteindelijk tot Trinta di Mei, oftewel 30 mei 1969: de dag waarop werknemers van de Shell-olieraffinaderij het werk neerlegden onder leiding van onder andere Papa Godett en Amador Nita. De arbeiders van Shell kwamen samen in opstand tegen de onderbetaling en het racisme dat zij ervoeren. In een stoet vertrokken zij richting Fort Amsterdam waarbij zij de slogan ‘’brood en erkenning!’’ riepen. De intimidaties en dreigementen die eerder door de Amerikaanse hotelbedrijven werden gebruikt vielen in het niet met de tegenactie die de Nederlandse regering gebruikte om deze demonstratie te stoppen. ‘Stoppen’ is eigenlijk niet eens het juiste woord, de mariniers die werden ingezet door de Nederlandse regering sloegen de stakende bevolking hardhandig neer. De Waarheid, de krant van de CPN, berichtte dat in voornamelijk arbeiderswijken op grote schaal razzia’s werden uitgevoerd. De gevangenissen zaten overvol, de helft van de gevangenen waren vakbondsmensen. Daarnaast vielen er ook twee doden en tientallen gewonden, omdat de troepen het vuur openden op de demonstrerende stakers. Hieruit blijkt wederom dat de fundamentele tegenstelling tussen arbeid en kapitaal niet kan worden opgelost en dat de arbeidersklasse zich uiteindelijk altijd zal verenigen. De arbeidersklasse zal opkomen voor haar eigen belangen tegen het kapitaal. Echter, het grootkapitaal wil juist het systeem en haar winsten in stand houden, en daarvoor schroomt zij niet om grof geweld te gebruiken mocht dit nodig zijn. In het geval van Trinta di Mei betrof dat een militaire interventie op Curaçao tegen de arbeidersklasse en de vakbonden. Het militaire geweld werd door de Nederlandse regering goedgepraat omdat er plunderingen zouden plaatsvinden en de politie de mensen niet meer in toom kon houden. Het is een bekende tactiek van de regering: zo werden enige tijd terug arbeiders op Aruba geïntimideerd toen zij opkwamen voor hun rechten. Nederland zal dit soort acties altijd beschouwen als een reden om zogenaamd ‘de orde te handhaven.’

In de afgelopen jaren vonden wederom protesten op Curaçao plaats. In 2020, ontstond een opstand omdat vuilnismannen en andere ambtenaren op Curaçao 12,5% moesten inleveren op hun arbeidsvoorwaarden, zoals loon, premies en vakantiegeld. De regering op Curaçao kwam tot dit besluit op aandringen van de Nederlandse regering. De arbeiders van het afvalbedrijf organiseerden op 24 juni 2020 een demonstratie waarbij arbeiders van andere sectoren zich ook aansloten, terwijl de vakbonden solidariteit toonden. Het protest begon op de symbolische plek waar de opstand van 30 mei 1969 begon, inmiddels bijna 54 jaar geleden. Ook tijdens deze demonstratie werden diverse mensen opgepakt, waaronder Lon Mutueel, leider van de jongeren arbeiders, onder het mom van ‘opruiing’. Voor het opkomen voor de rechten van de arbeiders eiste men een gevangenisstraf van 6 weken en een werkstraf van 180 uur tegen hem. En zo zijn er veel voorbeelden van klassenstrijd op de eilanden, maar je hoort er nauwelijks iets over in de Nederlandse pers. Zo wordt de status quo in stand gehouden.

Het is duidelijk dat ondanks het feit dat Curaçao, Aruba en Sint-Maarten autonome landen zijn binnen het Koninkrijk der Nederlanden, dit in de praktijk eigenlijk helemaal niks betekend. Dit blijkt uit het statuut van het Koninkrijk der Nederlanden in 1954. Nederland bepaalt bijvoorbeeld nog steeds wanneer het ingrijpt en wanneer niet, en Nederland is nog steeds verantwoordelijk voor het buitenlandse beleid en defensie. Samen met de Verenigde Staten zorgt Nederland op deze manier ook voor veel militaire dreiging voor de volkeren in het Caribisch gebied en Latijns-Amerika. Zo kan de Nederlandse staat haar invloed in het Caribisch gebied behouden en de belangen van het Nederlandse kapitaal behartigen. Daardoor blijft Curaçao een financieel afhankelijk land, omdat de bewoners niet de mogelijkheid krijgen om een volwaardige industrie te ontwikkelen waarmee er genoeg werk wordt gecreëerd voor de bevolking, en het producten heeft om te exporteren. Daardoor is Curaçao altijd afhankelijk gebleven van de toeristische sector. De inwoners van de verschillende eilanden worden behandeld als tweederangsburgers van Nederland, terwijl Nederland al meerdere keren op de vingers is getikt voor het schenden van mensenrechten.

De sociale voorzieningen op het eiland zijn bijvoorbeeld zeer slecht en worden er niet beter op aangezien Nederland bezuinigingen afdwingt. De prijzen stijgen, maar sociale voorzieningen zoals kinderbijslag, minimumloon, WW en AOW blijven achter. Daarbij komt dat niet alleen de Nederlandse staat hiervan profiteert, maar het ook de multinationals en hun aandeelhouders ruimbaan geeft om te profiteren van het werk van mensen in loondienst. Sterker nog: om de winsten in eigen zakken te steken doen multinationals aan ‘belastingbesparing’, of beter gezegd belastingontduiking. Dus wanneer de Nederlandse staat voor de zoveelste keer het ‘corruptie argument’ gebruikt, laat hen dan ook de hand in eigen boezem steken! Curaçao mag niet uitgebuit worden als een belastingparadijs waar bedrijven als Ahold en PepsiCo en bekende figuren als Donald Trump en Lionel Messi postadressen kunnen hebben.

Het koloniale systeem is mede dankzij succesvolle revoluties van onderdrukte volkeren, en mede gesteund door de Sovjet-Unie en andere socialistische landen, ten einde gekomen. Echter is het imperialisme altijd aanwezig gebleven, en dat zorgt voor economische problemen zolang het grootkapitaal de winsten naar binnen kan blijven harken. Het is precies wat wij zien gebeuren op Curaçao: het volk komt niet in opstand wegens een gebrek aan een ‘goed bestuur’ dat de mensen in bedwang zou moeten houden. Het is een klassenstrijd waarbij de werkende klasse van de kolonie opkomt voor haar rechten en opstaat tegen de voormalige kolonisator. Dat zit Nederland natuurlijk dwars, en bij verzet zullen de demonstrerende arbeiders worden afgeschilderd als relschoppers en plunderaars. Net zoals in 1969, net zoals in 2020, en ook in de toekomst, zal de Nederlandse staat het gebruik van militaire interventie handhaven om protesten met harde hand neer te slaan. De NCPN, de CJB, de werkende klasse in zijn geheel dienen solidair te zijn met de werkende klasse op de zes eilanden. Wij dienen een vuist te maken tegen de bemoeienissen en inmenging van de Nederlandse staat op economisch en militair vlak. Er moet een einde komen aan deze overblijfselen van het kolonialisme en men dient een start te maken met de weg naar echte onafhankelijkheid! Dat Curaçao haar eigen toekomst mag bepalen voor een betere maatschappij. Immers, je verleden kennen… is je toekomst kiezen. Dankjulliewel.

Valerie is lid van de Commissie Antiracisme en Antifascisme van de NCPN en CJB