Winterswijk betoont eer aan kleinzoon communistisch verzetsman Gradus Kobus

De Twentse Courant Tubantia besteedde met een uitgebreid artikel in haar regionale editie op 17 augustus tijdens de uitvaart van Cees Aalders, kleinzoon van Gradus Kobus, 1958 – 2022, eer aan deze communistische verzetsman. Treffend wordt beschreven hoe alle Winterswijkers deze medewerker van de gemeentereiniging kennen.

Tijdens zijn werk op straat maakte hij met veel mensen een praatje, zelfs iedere dag met de burgemeester Joris Bengevoort die ook op het afscheid aanwezig was en sprak. Het bijzondere aan Kees was de trots waarmee hij altijd het verhaal van zijn opa verzetsman Gradus Kobus in de gesprekken betrok en de eer die Gradus na jaren pas kreeg in de vorm van een straatnaam waar hij, zijn familie en ook de Nieuwe Communistische partij zich voor ingespannen heeft.

Gradus Kobes was in de jaren ’30 de voorman van de plaatselijke Communistische Partij Holland (voorloper van de CPN). Hij was metselaar van beroep en had in de grensstreek ook een eigen winkel. Door dat winkeltje had Kobus veel Duitse connecties en onderkende hij al snel na 1933 het gevaar van het opkomende fascisme. Kobus had ook contacten met leden van de Duitse Communistische Partij (de KPD). Vanaf het moment dat Hitler pogingen deed om de macht te grijpen, hield Gradus Kobus zich bezig met het helpen van kameraden uit Duitsland, om de Nederlandse grens over te komen. Kobus was daarbij dan ook het aanspreekpunt van de communistische vluchtelingen, de zogenaamde Rode Hulp. Hij kreeg vaak te maken met tegenwerking van de overheid. Zo werden Kobus en zijn vrouw op 11 april 1934 op brute wijze van hun bed gelicht. Zijn schrijfmachine werd opgeëist, toen deze niet in de woning van Kobus te vinden was, werd hij mishandeld. Wel hebben de overvallers zaken als Duitse vluchtschriften, een fototoestel, letters uit een drukkast en geld meegenomen. Kobus ging, ondanks deze overval, wel door met zijn goede werk waardoor Kobus op de zwarte lijst van de nazi’s kwam te staan.

Op 1 maart 1941 werd Gradus Kobus, in opdracht van de Sicherheids Dienst (SD), in Arnhem gearresteerd. Na verhoor werd hij diezelfde dag weer vrijgelaten. Men bleef hem echter in de gaten houden en hij bleef ook op de lijst staan van personen die na de Duitse inval in Rusland, in verzekerde bewaring moesten worden gesteld. Op 25 juni 1941, een paar dagen na de Duitse inval in Rusland, werd Kobus, samen met veel andere communisten opgepakt. Via kamp Schoorl en Amersfoort, werd hij overgebracht naar het concentratiekamp Neuengamme, alwaar hij op 22 februari 1942 om werd gebracht door de nazi’s.

Na vele jaren was eerbetoon er niet bij. Zijn naam kwam niet op het Monument voor Gevallenen op het Mevrouw Kuipers-Rietbergplein, want Kobus was communist en die waren omstreden.

Veel mensen in Winterswijk zijn hier jaren intens kwaad over geweest. Samen met anderen en met medewerking van de kameraden van de NCPN werd er na jaren actie ondernomen. Van de NCPN was Gerrit Wooldrik uit Eibergen (nu in Haaksbergen), geboren en getogen communist uit Enschede, een geweldige voortrekker. Naar aanleiding van een foto in de TC Tubantia van 4 mei 2010 van een anonieme brief met de tekst: Vergeten verzetsheld Gradus, ging Wooldrik naar de familie waaronder kleinzoon Kees. Mede door een oproep in de plaatselijke krant van het bestuur van De Marga Klompe- stichting voor een straatnaam voor het woon- zorgcentrum Berkhof ontstond het initiatief om de naam Gradus Kobus voor te stellen. De groep heeft het voor elkaar gekregen dat zeventig jaar na de dood van Gradus toch eerherstel kwam voor zijn moedige verzetswerk in de vorm van een straatnaam. In 2012 mocht kleinzoon Kees dit naambord onthullen.

Ook dit is een resultaat waar Kees terecht heel erg trots op was en meenam in de gesprekken met de mensen op straat. Het is mooi dat de lezers van de Tubantia met dit artikel toch weer heel wat informatie hebben gekregen over het verzet en het geknok voor erkenning van de inzet van communisten.